„Retrospekcje” i odsłonięcie odrestaurowanej tablicy poświęconej ruchowi oporu w getcie będzińskim.

7 września 2017 roku wspólnie z Fundacją Brama Cukermana zorganizowaliśmy spotkanie z mieszkańcami miasta i przedstawicielami Światowego Związku Żydów Zagłębia w dzielnicy Warpie, na będzińskiej Kamionce, w kamienicy przy ul. Rutki Laskier 24, dawniej ul. Podsiadły. W piwnicznym schowku tego niewielkiego budynku miał mieścić się bunkier, w którym członkowie ŻOB-u zginęli podczas akcji likwidacji będzińskiego getta stawiając czynny opór.

Przedstawiciele drugiego, trzeciego, a nawet czwartego pokolenia rodzin dawnych mieszkańców miast Zagłębia Dąbrowskiego przybyli do Będzina na obchody XIII Dni Kultury Żydowskiej. Prezes Fundacji Brama Cukermana Karolina Jakoweńko i Marcin Lazar – prezes TPB powitali przybyłych, następnie delegacja Światowego Związku Żydów Zagłębia złożyła kwiaty u stóp tablicy odrestaurowanej staraniem Fundacji Brama Cukermana przy współudziale naszego Towarzystwa.

Spotkanie zainaugurowało nowy projekt Fundacji Brama Cukermana „Retrospekcje”. Jest to cykl spotkań z żydowską historią Będzina i innych miast Zagłębia Dąbrowskiego. Pretekstem do powrotu w przeszłość są fakty, obiekty, zapisy literackie, świadectwa związane z dziejami i kulturą tej społeczności w regionie. Prelekcję, wzbogaconą pokazem filmowego wywiadu z ostatnim świadkiem tragicznych wydarzeń z sierpnia 1943 roku, wygłosiła dr Aleksandra Namysło, która wyjaśniła kto stał za powstaniem tablicy, kto był inicjatorem jej zamieszczenia i kiedy znalazła się na budynku przy ul Podsiadły 24.

Dwa słowa jeszcze o historii tego miejsca. Osławiona kamienica z bunkrem Frumki Płotnickiej znajduje się na terenie byłego getta będzińsko-sosnowieckiego na Warpiu. Niepozorny budynek nie zmienił swojego wyglądu do dnia dzisiejszego. Parter jest z kamienia, drugie piętro z pociemniałej, czerwonej cegły. W piwnicznym schowku mieścił się bunkier, w którym w sierpniu 1943 roku bronili się członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej – Cwi Brandes, Frumka Płotnicka, Herszel Szpringier, Baruch Gaftek. Wydarzenia, które miały miejsce przy ulicy Podsiadły (obecnie Rutki Laskier) upamiętnia wmurowana w ścianę budynku tablica. Odsłonięto ją w 1947 roku. Jeszcze do niedawna inskrypcja na niej była trudna do przeczytania. W 2017 roku wspólnie z Fundacją Brama Cukermana dokonaliśmy jest renowacji. Podczas wrześniowego spotkania w ramach „Retrospekcji” prezes Marcin Lazar podkreślił, iż po wojnie była to pierwsza tablica upamiętniająca żydowską cześć historii miasta. Drugim tego typu obiektem jest pomnik upamiętniający spalenie synagogi, powstały dzięki i z inicjatywy Towarzystwa, a odsłonięty dopiero w 1993 roku.